رشد ۲۵درصدی صادرات فرش دستباف
فرش دستباف به‌عنوان یکی از معرف‌های ایران در جهان به شمار می‌آید که نقش بسیار مهمی هم در صادرات غیرنفتی کشور دارد به نحوی که با ارزآوری بالا در صدر صادرات قرار می‌گیرد.
صادرات فرش دستباف در چند سال گذشته با فراز و نشیب‌هایی همراه بود که به گفته مسئولان امر، متاثر از چندین عامل متعدد داخلی و خارجی بوده که مهم‌ترین آن تحریم‌های غرب علیه ایران است. با این حال امسال شرایط بهتر شد و توانستیم بیش از ۲۰۲میلیون دلار از این طریق وارد کشور کنیم. صمت درباره آخرین آمار صادرات و برنامه‌های پیش روی دولت در مورد توسعه تولید و صادرات این هنر-صنعت با حمیدرضا کارگر، رییس مرکز ملی فرش دستباف ایران گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
آخرین آمار صادرات فرش دستباف حاکی از چه میزانی است؟
در ۸ماه نخست امسال، صادرات فرش دستباف ایران هم در حوزه وزنی و هم در حوزه ارزشی رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. براساس آمار گمرک ایران از فروردین تا آبان امسال، ۳هزار و ۹۰۰ تن فرش دستباف به ارزش بیش از ۲۰۲میلیون دلار صادر شد که در مقایسه با سال گذشته رشد ۲۵درصدی در وزن و ۱۲ درصدی در ارزش را شاهد بودیم. در ۸ماه نخست سال گذشته ۳هزار و ۱۰۰تن به ارزش ۱۸۱میلیون دلار فرش صادر کردیم.
ارزیابی و تحلیل شما از این میزان رشد و صادرات چیست؟
هرچند این خبر می‌تواند باعث مسرت و خوشحالی باشد اما نباید به این اعداد بسنده کرد، چرا که این رقم فعلی با سال گذشته که بدترین سال صادرات فرش در دهه‌های اخیر بوده، مقایسه می‌شود و هنوز با متوسط صادرات فرش در سال‌های گذشته فاصله داریم؛ بنابراین برای جبران کاستی‌های گذشته اعداد بسیار بالاتر از این را باید تجربه کنیم تا بگوییم صادرات فرش به مدار اصلی خود بازگشته است.
وضعیت نامطلوب صادرات فرش دستباف در چند سال اخیر را به چه دلیل می‌دانید؟
کاستی‌های چند سال اخیر را می‌توان متاثر از عوامل داخلی و خارجی متعدد دانست که یکی از آنها تحریم مستقیم واردات فرش ایران به امریکا و از دست رفتن بازاری که یک چهارم فرش صادراتی ایران را پوشش می‌داد، بود. در کنار آن، پیامدهای تحریم‌های عمومی کشور هم به صورت غیرمستقیم بر صادرات فرش دستباف اثر داشته است. در واقع ورود انواع کفپوش‌های جایگزین، تغییر سبک زندگی، بالا رفتن قیمت تمام شده فرش دستباف در داخل کشور و... جزو عوامل تاثیرگذار در کاهش صادرات سال‌های اخیر محسوب می‌شود که امیدواریم با بهبود مناسبات سیاسی که در حال رخ دادن است و بهبود شرایط با ثبات سیاسی و اقتصادی در داخل کشور آمار رو به رشدی را که در ماه‌های ابتدایی امسال تجربه کردیم در ماه‌ها و سال‌های آتی هم به شکل چشمگیرتری شاهد باشیم.
اینکه می‌گویند چین رقیب اصلی ایران تبدیل و جایگزین شده است را تایید می‌کنید؟
در افکار عمومی حک شده است که چین در هر تجارتی که وارد می‌شود گوی سبقت را از همه می‌رباید و هیچ حوزه‌ای نیست که از کپی‌کاری چین در امان باشد، به همین دلیل هم پذیرش این جمله که چین رقیب فرش ماست و نقش و طرح ما را کپی می‌کند، به راحتی وجود دارد اما این موضوع با واقعیت فاصله دارد و چین درحال‌حاضر حتی به یکی از مشتریان فرش ایران هم تبدیل شده است. چین یکی از بازارهای بالقوه فرش ایرانی است که در سال‌های اخیر روند صادراتی فرش ما به چین رشد تصاعدی را هم تجربه کرده است. درواقع هرچقدر چین از چرخه تولید فاصله گرفته و به سمت سایر صنایع رفته، ایران جایگزین و تامین‌کننده فرش در کشور چین شده است. اما این نکته را نیز باید در نظر داشت که بازار چین، بازار پیچیده‌ای است و بنابراین باید هدفمند و هوشمندانه با جامعه چینی روبه‌رو شد تا بازاری ماندگار ایجاد کرد.
عمده کشورهای خریدار فرش دستباف ایرانی چه کشورهایی هستند؟
آلمان، امارات، ژاپن، ایتالیا، سوئیس و چین بهترین خریداران فرش ما در ماه‌های ابتدایی سال بودند.
برخی منتقدان و کارشناسان، کیفیت فرش صادراتی را پایین می‌دانند که شاید یکی از دلایل از دست دادن برخی از بازارها هم باشد، نظر شما در این مورد چیست؟
این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که فرش دستباف طیف گسترده‌ای از تولید را شامل می‌شود و بر همین اساس کیفیت بسیار مطلوب تا کیفیت نازل را در فرش‌های صادراتی شاهد هستیم. در این میان یکی از دلایلی که برخی از تولیدکنندگان را با مشکل مواجه می‌کند، قیمت تمام شده بالای تولید در ایران نسبت به کشورهای رقیب مانند ترکیه، هندوستان و... است. برهمین اساس برخی از تولیدکنندگان گاهی برای ورود به میدان رقابت، پایین آوردن قیمت را به بهای کاستن از کیفیت رقم زدند که مورد تایید ما نیست. شاید منافع کوتاه مدتی را هم به همراه داشته باشد اما در بلندمدت برند فرش ایرانی در جهان را خدشه‌دار می‌کند.
در این راستا مرکز ملی فرش چه اقداماتی را انجام داده است؟
مرکز ملی فرش ایران جدا از انواع فرآیندهای حمایتی، تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی برای تولید با کیفیت و در کنار آن سوق دادن تولیدات به سمت کارگاه‌ها و مجتمع‌های متمرکز که امکان نظارت بر آنها فراهم است تا در نهایت به افزایش کیفیت منجر شود، در کنار پارامترهای تشویقی سراغ ایده‌های دیگری هم رفته است. به‌عنوان نمونه در حوزه‌های نمایشگاه‌های برون‌مرزی در حال تنظیم ضوابطی هستیم که یکی از شاخص‌های آن کیفیت تولیدات است.
در این میان به‌طور قطع پرداخت یارانه و حمایت دولت از تولید، شامل محصولاتی می‌شود که کیفیت خوبی داشته باشند، همچنین برگزاری ۴دوره جشنواره ملی فرش برتر که هدف آن الگوسازی و معرفی تولیدکنندگان و فرش‌های برتر است هم در این زمینه برگزار شده و می‌شود. در واقع انواعی از اتفاقات برای توجه به بهبود کیفیت تولید در مرکز ملی فرش رقم خورده است.
چه برنامه جدیدی برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی دارید؟
نمایشگاه دموتکس آلمان در اواخر دی ماه به عنوان بزرگترین نمایشگاه کفپوش‌ها و منسوجات در دنیا برگزار خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران هم صاحب پاویون اختصاصی در این نمایشگاه است و به ارائه نمونه‌هایی از برترین تولیدات ایرانی می‌پردازد.
با توجه به اینکه در فصل بودجه قرار داریم، وضعیت بودجه فرش دستباف در سال۹۴را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در سال‌های گذشته در بودجه ردیف مستقلی برای توسعه و تبلیغات فرش دستباف در نظر گرفته شده که امسال نیز در بودجه ۹۴ ردیف جداگانه‌ای مطرح است اما متاسفانه رقم بسیار پایینی دارد و نسبت به سال گذشته هم حتی کمتر است. به همین دلیل در حال مذاکره و چانه‌زنی برای تغییر و افزایش بودجه بخش فرش دستباف هستیم.
فرش به‌عنوان هنر، صنعت و فرهنگ محسوب می‌شود که از زوایای مختلفی هم مورد تاکید و توجه است، ضمن اینکه نقش بسیار پررنگی هم در ارزآوری برای کشور داشته و به‌عنوان شاخص‌ترین صادرات غیرنفتی مطرح بوده است. از سویی دیگر به دلیل قدمت تاریخی که در سرزمین ما داشته است با خرده فرهنگ‌های مناطق مختلف کشور عجین شده و شهرت بین‌المللی در طول قرون گذشته رقم خورده است. اینها در حالی است که در حوزه اشتغالزایی هم نقش مهمی دارد و با حداقل سرمایه ایجاد شغل می‌کند، آن هم شغلی که تولید با ارزش افزوده بسیار بالا ایجاد می‌کند. برهمین اساس، توجه و توسعه این بخش فقط تکلیف مرکز ملی فرش و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیست، بلکه باید مورد توجه همه دستگاه‌های نظارتی و اجرایی در دولت قرار گیرد.
در بودجه سال ۹۴توجهی هم به بیمه قالیبافان شده است؟
بیمه قالیبافی که خواسته بحق فعالان این حوزه بوده در ۴سال گذشته برقرار شده است که برهمین اساس اعتبار لازم برای اجرای این قانون سالانه تصویب می‌شود. رقمی که برای سال۹۳ لحاظ شده بود، متاسفانه پاسخگو و تامین‌کننده پوشش بیمه‌ای برای همه نبود و به همین دلیل انتظار ما از دولت این است که در بررسی قانون بودجه ۹۴ توجه ویژه و خاصی به این قشر که جمعیت گسترده‌ای را هم شامل می‌شود، داشته باشد. ضمن اینکه نزدیک به یک‌میلیون قالیباف در کشور داریم که فقط حدود ۴۸۰ هزار نفر از آنها بیمه شده‌اند.
از آخرین آمار ثبت ملی و جهانی بافته‌ها و طرح‌های ایرانی فرش دستباف چه خبر؟
تاکنون ۴۰ منطقه فرش‌بافی کشور به ثبت ملی رسیده‌اند و ۵ منطقه تبریز، هریس، خوی، اصفهان و قم نیز با همکاری سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO به ثبت جهانی رسیدند. همچنین برای سال آینده در دستور کار مرکز ملی فرش قرار دارد که در حوزه ثبت ملی و جهانی مناطق دیگری را هم اضافه کنیم.
در حال حاضر برای ۱۰ منطقه شامل اردبیل، نایین، کاشان، کاشمر، مشهد، کرمان، ترکمن، ساروق، همدان و یزد مراحل ثبت جهانی انجام شده و منتظر تایید نهایی سازمان WIPO هستیم.
تاریخ انتشار: 26 آذر 1393
منبع: روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران